Με το όνομα Αέρηδες καθιερώθηκε να λέγεται το αρχαίο μνημείο που βρίσκεται στους βόρειους πρόποδες της Ακρόπολης Αθηνών, στο χώρο της Ρωμαϊκής Αγοράς στην Πλάκα. Η επίσημη ονομασία του είναι Ωρολόγιο του Κυρρήστου και θεωρείται πως το ανήγειρε ο αστρονόμος Ανδρόνικος ο Κυρρήστης (ή Κύρρηστος) στο α΄ μισό του 1ου αι. π.Χ. Πρόκειται για ένα οκταγωνικό μαρμάρινο κτίριο με πλευρά μήκους 3,20μ, χωρίς κίονες, χτισμένο σε τρείς βαθμίδες από πεντελικό μάρμαρο και με συνολικό ύψος 12,00μ. Έχει κωνική στέγη, ημί-κυλινδρικό πρόκτισμα μικρότερου ύψους στη νότια πλευρά, ενώ διαθέτει δύο κορινθιακά πρόπυλα στη βορειοανατολική και βορειοδυτική πλευρά του. Στις ισάριθμες μετόπες του φέρονται ανάγλυφοι οι οκτώ κύριοι άνεμοι με τις ονομασίες τους, από το οποίο προέκυψε και η ονομασία «Αέρηδες». Στη κορυφή της στέγης υπήρχε ορειχάλκινος ανεμοδείκτης με τη μορφή του Τρίτωνα (θεότητας της θάλασσας), ο οποίος κατά την περιστροφή του έδειχνε την κατεύθυνση ενός από τους οκτώ κύριους ανέμους, ενώ κάτω από κάθε προσωποποίηση ανέμου εγχάρακτες ακτίνες κατά διάφορους σχηματισμούς αποτελούσαν αυτούσια ηλιακό ρολόι. Εσωτερικά του κτίσματος, υπήρχε υδραυλικό ρολόι για τον υπολογισμό της ώρας κατά τις ανήλιες ημέρες. Για το λόγο αυτό το μνημείο θεωρείται ο αρχαιότερος μετερεωλογικός-ωρομετρικός σταθμός.
Κατά την προχριστιανική περίοδο (1ος έως 4ος αι. μ.Χ.) ο πύργος μετατράπηκε σε εκκλησία ή βαπτιστήριο κάποιας γειτονικής εκκλησίας, ενώ υπήρχε χριστιανικό κοιμητήριο στο χώρο έξω από τη βορειοανατολική είσοδο. Κατά το 15ο αι., το μνημείο περιγράφεται από τον περιηγητή Κυριακό Αγκωνίτη ως ναός του Αιόλου. Αργότερα, κατά το 18ο χρησιμοποιήθηκε ως τεκές των Δερβίσηδων. Κατά τη τελευταία αυτή περίοδο ο πύργος θάφτηκε κατά το μισό του ύψος, και ίχνη αυτού φαίνονται ακόμη στο εσωτερικό του, ενώ ακόμη υπάρχουν τουρκικές επιγραφές στα τοιχώματα. Ανασκάφηκε πλήρως κατά το 19ο αι. από την Ελληνική Αρχαιολογική Εταιρεία. Τέλος, το μνημείο έχει αποτελέσει πηγή έμπνευσης για αρκετά μεταγενέστερα κτίρια, όπως ο Πύργος των Παραθύρων (Οξφόρδη, 18ος αι.) και το Παρατηρητήριο του Daniel S. Schank (Νιού Τζέρσεϊ, 1865).
Πηγές
_in_the_Roman_Agora_of_Athens._About_100-50_B.C.jpg){kind=link}